تحقیق موانع صادرات کالاهای غیر نفتی در استان اردبیل

تحقیق و پروژه پایانی کارشناسی ارشد (M.A) رشته: مدیریت اجرایی بررسی موانع صادرات غیر نفتی در استان اردبیل؛ مورد مطالعه: کالاهای منتخب استان

مقدمه

جوامع توسعه یافته کنونی در جریان گذر تاریخی خود به کشف قانونمندی های اساسی علم اقتصاد دست یافته و با بکارگیری این قانونمندیها به امور اقتصادی خود سرو سامان بخشیده اند. این جوامع در راستای این حرکت خود امکانات تامین نیازها و تداوم حیات و افزایش رفاه را نیز بدست آوردهاند. هر چند بدیهی است که برای آنان نیز هنوز مشکلات فراوانی حل نشده باقی مانده است. اما جوامع در حال گذر در این میان دچار مشکلات بسیار اساسی تر گردیده اند.

امروزه هدف اصلی بسیاری از کشورهای در حال توسعه رسیدن به توسعه صنعتی و رهایی از فقر و عقب ماندگی است در این زمینه با توجه به روند روز افزون همگرایی بین المللی چه در پهنه سیاسی و چه در عرصه اقتصادی و شکل اخیر آن که با نام جهانی شدن از آن سخن می رود ایجاب میکند که کشورها برنامه هایی را برای ورود از پیش تعیین شده و از پیش اندیشیده به این عرصه داشته باشند گسترش تجارت، تنوع بخشیدن به محصولات صادراتی ( توجه به صادرات صنعتی و کمک به رشد آن ) از جمله عواملی هستند که برای ورود به صحنه رقابت لازم هستند این مسئلهبرای آن دسته از کشورهایی که متکی به یک با چند دسته از کالاهای صادراتی هستند از جمله ایران، که معمولا نیز این کالاها مواد خام معدنی و یا کشاورزی هستند از اهمیت مضاعفی برخوردار است چرا که اقتصادهای تک محصولی بسیار ناپایدار و در مقابل تغییرات خارجی اعم از سیاسی و اقتصادی آسیبپذیر هستند این کشورها معمولاً کنترل چندانی بر قیمت محصول صادراتی خود ندارند و از این رو همواره با تغییر قیمت این محصولات اقتصاد این کشورها دچار شوک های شدیدی می شود این مساله باعث می شود که برنامه گذاری اقتصادی عملا برای این دسته از کشورها معنی خود را از دست بدهد بسیاری از کشورهای در حال توسعه درک کرده اند که تقاضا برای محصولات این کشورها را نیازهای کشورهای صنعتی تعیین می کند. سالهاست که کشورهای جهان سوم که تامین کننده اصلی مواد اولیه کشورهای صنعتی هستند در تلاش برای رهایی از این وابستگی متقاعد شده اند که باید به سمت اقتصادهای گوناگون تری روی بیاورند که هم نیروی کار را مشغول بدارد و هم کالاهای معدنی اصلی آنها را تولید کند کشورهای در حال توسعه احساس می کنند باید دست کم محصولات کشاورزی و تولیدات صنعتی متنوعی داشته باشند که در صورت بروز نوسان در قیمت یک یا دو محصول صادراتی هیچ خللی در روند اقتصادی آنها به وجود نیاید تنوع بخشیدن به صادرات بویژه صادرات کالاهای صنعتی گذشته از آن که سپری در مقابل نوسانات بین المللی است راهی به سوی بازارهای بین المللی و قدمی در جهت وارد شده به اقتصاد جهانی می باشد.

فهرست مطالب

فصل اول: 1

1-1 مقدمه 2

1-2بیان مسأله تحقیق 4

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق 6

1-4اهداف تحقیق 7

1-5سؤالات تحقیق 7

1-6فرضیه های تحقیق 8

1-7تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای مستقل تحقیق 8

1-7-1 موانع انسانی و مدیریتی صادرات 8

1-7-2 موانع ساختاری و اقتصادی صادرات 8

1-7-3 موانع قانونی و سیاسی صادرات 9

1-7-4تعریف مفهومی و عملیاتی متغیر وابسته تحقیق 9

1-8قلمرو تحقیق 10

1-8-1 قلمرو موضوعی تحقیق 10

1-8-2 قلمرو مکانی 10

1-8-3 قلمرو زمانی 10

1-9 چهارچوب نظری و مدل مفهومی تحقیق 10

فصل دوم 12

2-1 مقدمه 13

2-2 ادبیات تحقیق 14

2-2-1نظریه های تجارت بین الملل 14

2-2-1-1 نظریه مرکانتیلیسم 14

2-2-1-2 نظریه برتری مطلق 15

2-2-1-3 نظریه برتری نسبی 16

2-2-1-4 نظریه هکچر - اهلین 16

2-2-1-5 معمای لئونتیف 17

2-2-1-6 نظریه مزیتهای پیشتاز بودن 18

2-2-1-7 نظریه مزیت رقابت ملی پورتر 19

2-2-2 تجارت خارجی (صادرات) و کشورهای در حال توسعه 21

2-2-2-1 تعریف تجارت خارجی (صادرات) 21

2-2-2-2 اهمیت تجارت خارجی (صادرات) 22

2-2-2-3 کشورهای در حال توسعه و وضعیت صادرات آنها 22

2-2-3صادرات و نقش آن در رشد و توسعه اقتصادی کشورها 24

2-2-3-1 تعریف و مفهوم توسعه اقتصادی 24

2-2-3-2 رابطه ی صادرات و توسعه اقتصادی 24

2-2-4 فرصتهای صادراتی 25

2-2-5 موانع صادراتی 30

2-2-6 سازمانهای تسهیل کننده فعالیتهای تجاری 36

2-2-6-1 سازمان تجارت جهانی (WTO) 36

2-2-6-2 آنکتاد 37

2-2-6-3 سازمان توسعه و همکاری اقتصادی(OECD) 38

2-2-7 انواع همکاری های تجاری و اقتصادی 40

2-2-7-1 موافقتنامه تجارت ترجیحی 41

2-2-7-2 منطقه آزاد تجاری 41

2-2-7-3 اتحادیه گمرکی 41

2-2-7-4 بازار مشترک 42

2-2-7-5 اتحادیه اقتصادی 42

2-2-8 تاریخچه صادرات غیرنفتی در ایران 43

2-2-8-1 صادرات ایران از سال 1300 تا سال 1357 (وقوع انقلاب اسلامی ایران) 43

2-2-9 صادرات غیرنفتی در ایران و فرصتها و چالش های فراروی آن 47

2-2-9-1 سند چشم انداز 20 ساله کشور 47

2-2-9-2 فرصتها و موانع صادراتی در ایران 48

2-2-10 استان اردبیل و صادرات غیرنفتی 49

2-2-10-1 معرفی استان اردبیل 49

2-2-10-2 نقاط قوت استان اردبیل در صادرات 56

2-2-10-3 فرصت های استان اردبیل در صادرات 58

2-2-10-4 وضعیت صادرات استان اردبیل 59

2-2-10-5 راهبردهای میان مدت و کوتاه مدت: 66

2-3 مدل مورد نظر در تحقیق 70

2-3-1 تعریف متغیرهای مورد نظر 71

2-3-2 موانع انسانی و مدیریتی 71

2-3-3 موانع ساختاریاقتصادی 71

2-3-4 موانع قانونی و سیاسی 71

2-3-5 میزان صادرات استان اردبیل در بازارهای هدف 72

2-4 پیشینه تحقیق 72

2-4-1 پیشینه تحقیق در خارج 72

2-4-2 پیشینه تحقیق در ایران 73

فصل سوم: 75

3-1-مقدمه 76

3-2- روش تحقیق 77

3-3- جامعه و نمونه آماری 78

3-4 ابزار گردآوری اطلاعات 79

3-5 نحوه ی تدوین پرسشنامه 79

3-6روایی پرسشنامه 80

3-7 پایایی پرسشنامه 80

3-8 تجریه و تحلیل داده ها و اطلاعات (روش های آماری): 80

فصل چهارم: 82

4-1مقدمه 83

4-2توصیف پاسخ دهندگان 83

4-2-1 میزان تحصیلات 83

4-2-2 سابقه عضویت در اتاق بازرگانی 84

4-2-3 زمینه اصلی فعالیت شرکت 84

4-3توصیف متغیرهای تحقیق 84

4-3-1 موانع انسانی و مدیریتی صادرات 85

4-3-2 موانع ساختاری و اقتصادی صادرات 85

4-3-3 موانع قانونی و سیاسی صادرات 85

4-4 آزمون فرضیه های تحقیق 86

فصل پنجم: 88

5-1 خلاصه تحقیق 89

5-2 بحث و نتیجه گیری آمار توصیفی تحقیق 89

5-3بحث و نتیجه گیری آمار استنباطی تحقیق: 90

5-4نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات اجرایی 91

5-4-1 فرضیه اول و پیشنهادها 91

5-4-2 فرضیه دوم و پیشنهادها 92

5-4-3 فرضیه سوم و پیشنهادها 95

5-5 پیشنهادات پژوهشی آتی 95

5-6 محدودیتهای تحقیق 96

پیوست ها

منابع و مآخذ

فهرست جداول

فهرست نمودارها