تحقیق نگرشها و انتظارات ساکنان، گردشگران و مدیران منطقه آزاد کیش

منطقه آزاد کیش با سواحل مرجانی و آب و هوای دلپذیر در اکثر اوقات سال به عنوان یکی از مناطق گردشگری برجسته جهان محسوب می شود. انتخاب این سرزمین دل انگیز به عنوان منطقه آزاد از بدو پیدایی در وضعیت اقتصادی، تجاری، صنعتی، فرهنگی و اجتماعی نه تنها دگرگونیهایی در حوزه پیرامونی خود ایجاد کرده است، بلکه نقاط دیگر کشور را نیز از آن بی نصیب نساخته است.

ساختار جمعیتی ساکن و متحرک منطقه بسیار ناهمگون و متنوع و متشکل از جمعیت بومی اولیه و مهاجرین به منطقه از نقاط مختلف کشور و حتی کشورهای دیگر می باشند و در کنار آن بازدید هزاران گردشگر ایرانی و خارجی وضعیت فرهنگی منحصر به فردی را در آنجا حاکم ساخته است.

نبود جمعیت کارآمد بومی و عدم انطباق آنها با اهداف گسترش منطقه، نیروهای انسانی ماهر را می طلبد از این رو برای سامان بخشیدن به نیازهای اجتماعی اقتصادی، صنعتی، اداری و انتظامی، جزیره کیش میزبان مهاجرانی در این عرصه ها گردیده که این امر خود موجب ناهمگونی در زمینه های فرهنگی و اجتماعی این منطقه گردیده است. در چنین شرایطی برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی از جایگاه خاصی برخوردار است و می باید نسبت به آن توجه خاصی مبذول شود.

چگونگی تعاملات و ارتباطات فرهنگی و اجتماعی در میان گروه های مختلف ساکن در جزیره و اهداف جامعه مدرن با الگوهای شناخته شده از مسائل مورد توجه برنامه ریزان فرهنگی و اجتماعی منطقه است که می باید از هر جهت مورد عنایت قرار گیرد و راهکارهایی مناسب برای بهینه سازی آن پیش بینی شود.

برای شناخت چنین جامعه پیچیده و نوپا پژوهش پیمایشی با ابزارهای قابل اعتماد می تواند نگرشها، انتظارات و توقعات، مسائل و مشکلات ساکنان آن را وارسی کرده و اطلاعات مورد نیاز را در اختیار برنامه ریزان و تصمیم گیران این منطقه قرار دهد.

نتایج این تحقیق می تواند در ایجاد یک جامعه مدرن که در آن جایگاه تمامی افراد با قوانین و اصول شهرنشینی شناخته شده ملحوظ شده باشد مفید آید.

نکات قوت و ضعف منطقه آزاد کیش

پاره ای از مسئولان معتقدند که در زمان مدیریت سابق وضعیت مطلوبی بر جامعه کیش حاکم نبوده است و بسیاری از مسائل فرهنگی و قیود اجتماعی نادیده گرفته شده است اما از سال 1379 به بعد قدمهای مثبتی در این زمینه برداشته شد و از این جهت بهبودی بیشتری حاصل گردید. در گذشته امنیت اجتماعی چندان وجود نداشته است و خانواده ها اعتماد چندانی به وضعیت امنیت این منطقه نداشتند، اما در حال حاضر بسیاری از مهاجران خانواده های خود را به منطقه آزاد کیش منتقل کردند. یکی از نکات ضعف منطقه آزاد کیش این است که به دلیل وضعیت اقتصادی خاص دانش آموزان نیز تحت تأثیر آن قرار گرفته اند و این وضعیت سبب شده است که آنها انگیزه های تحصیلی کمتری نسبت به نقاط دیگر کشور داشته باشند. دانش آموزان در این منطقه بیشتر بر این باورند که اگر در آینده دارای یک غرفه باشند به مراتب وضعیت بهتری خواهند داشت تا اینکه شغلی در ارتباط با تحصیلات خود بیابند. اما نقطه قوت در این منطقه این است که چون خانواده ها از سطوح تحصیلی بالائی برخوردارند، از این رو هر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیری مثبت دارد. برخی از مدیران بر این باور بودند که مهمترین نقاط ضعف منطقه آزاد کیش نگاه دولتی به مسایل کیش از آن جمله مسائل فرهنگی - اجتماعی و همچنین نبود سازمان غیردولتی در مسائل فرهنگی و اجتماعی کیش می باشد.

برخی از مدیران معتقدند مهمترین نقطه ضعف جزیره کیش، محدود بودن دید افراد، به علت کوچک بودن محیط و ارتباطات چهره به چهره است که موجب دخالت هر چه بیشتر در امور یکدیگر می شود. در اینجا به استثنای مردمان بومی، تعصبات قومی و قبیله ای و خانوادگی چندان مطرح نمی باشد.

شماری از مدیران بر این باورند به دلیل جلوگیری از ناهنجارهای اجتماعی و کجروی ها، جامعه کیش از سلامت روانی بالائی برخوردار است که این امر خود دلیلی بر نقاط قوت منطقه آزاد کیش است.

نتایج تحقیق حاضر می تواند در ایجاد یک جامعه مدرن که در آن جایگاه تمامی افراد با قوانین و اصول شهرنشینی شناخته شده ملحوظ شده باشد ، مفید آید. در این بررسی از روشهای اسنادی ، پیمایشی و دلفا (Delphi) استفاده شده و در تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شده است.

این تحقیق در سه بخش تنظیم شده است:

• بخش نخست: بررسی وضعیت فرهنگی اجتماعی منطقه آزاد کیش از دیدگاه گردشگران و شناخت مسائل و مشکلات موجود و راههای مقابله با آنهاست.
• بخش دوم : بررسی ویژگیهای فرهنگی اجتماعی ساکنان بومی و نو مهاجران، ساختار جمعیتی ، شیوه های زیستی و تعامل های فرهنگی و هنجارهای اجتماعی و مشکلات موجود در منطقه آزاد کیش است.
• بخش سوم: دیدگاههای مدیران درباره وضعیت فرهنگی اجتماعی منطقه کیش و برنامه های پیش روی آنها است.